Trong mỗi kỳ thi, kinh nghiệm làm bài luôn là yếu tố quan trọng
để đạt kết quả cao,nhất là kỳ thi đại học. Có rất nhiều bài toán tưởng như lắt
léo nhưng nếu có nhiều kinh nghiệm thì chỉ cần đọc đề sẽ phán đoán được hướng
giải, dự đoán được chất nào dư, chất nào hết, đáp án nào có nhiều khả năng
đúng… Mặt khác, trong đề thi đại học đôi khi vẫn có những câu hỏi chưa thật chặt
chẽ hoặc có nhiều cách hiểu khác nhau, khi đó, chỉ có kinh nghiệm mới giúp ta
"hiểu đúng ý người ra đề" và có được kết quả tốt.
Để tự tin, không bị mất bình tĩnh khi làm bài, thí sinh nên
ôn tập thật tốt, nắm chắc kiến thức. Tuy nhiên, khi làm bài có thể gặp câu hỏi
mà phần kiến thức đó học chưa kỹ, thí sinh hãy bình tĩnh bỏ qua câu đó và làm
câu khác.
Đừng bao giờ làm theo thứ tự từ trên xuống dưới, hãy tìm câu
dễ làm trước, câu khó làm sau, không mất quá nhiều thời gian vào một câu (khoảng
2 phút). Sau khi giải quyết hết câu khác mà còn thời gian thì mới tập trung giải
câu còn lại. Nếu đã sát thời gian (còn <5 phút) thì nên cân nhắc, tính toán
đánh “lụi” để đạt xác suất cao nhất.
Ví dụ: Viết các phương trình phản ứng thực hiện biến
hóa sau:
Tính khối lượng dung dịch H2SO4 70% đã dùng để điều chế được
468 kg Ca(H2PO4)2 theo sơ đồ biến hóa trên. Biết hiệu suất của cả quá trình là
80%. (Trích câu III.2 đề thi tuyển sinh ĐH – CĐ khối B – 2004).
Đây là một câu hỏi không khó, nhưng đòi hỏi sĩ tử phải có
kinh nghiệm thì mới "bắt đúng ý người ra đề" và có được kết quả tốt.
Đối với thí sinh nhiều kinh nghiệm, nhìn vào sơ đồ, ta có thể nhận biết ngay ra
đây là sơ đồ quy trình điều chế supephosphat kép.
Nếu hiểu như vậy, sơ đồ đầy đủ ở trên sẽ là:
Sơ đồ trên không sai về mặt Hóa học nhưng lại "không
đúng ý người ra đề", do đó, kết quả tìm được không trùng với đáp án và
không thể được điểm tuyệt đối.
Thí sinh cũng cần nắm vững kiến thức và chỉ ra được các dấu
hiệu quyết định đến phương pháp giải bài toán.Trong mỗi một bài toán Hóa học
là tập hợp của nhiều dữ kiện giải toán mà cách giải bị chi phối bởi 2 yếu tố
chính là: các phản ứng Hóa học xảy ra trong bài và các phương pháp cần dùng để
giải bài toán đó. Để giải được một bài toán sao cho nhanh và chính xác, nhất
thiết phải giải quyết cho được 2 yếu tố trên, nếu nắm được phương pháp giải bài
toán mà không biết tính chất Hóa học thì không thể giải được. Ngược lại, nếu nắm
được bản chất Hóa học mà không lựa chọn được phương pháp phù hợp thì việc giải
toán sẽ rất khó khăn và tốn nhiều thời gian.
Cũng chính bởi vì thế mà việc học phương pháp giải toán Hóa
học không thể cứng nhắc thành những "dạng bài" hay "công thức
tính" như Toán hay Lý. Cùng là phương pháp giải toán nhưng đặt vào một bài
toán cụ thể với những phản ứng Hóa học cụ thể thì cách tính sẽ khác, chứ không
thể máy móc "thay số vào công thức" hay "áp dụng biến đổi như dạng
bài" theo kiểu Toán và Lý được.
Các công thức hay dạng bài trong giải toán Hóa học có rất
nhiều nhưng phạm vi áp dụng cho mỗi công thức lại khá hẹp và đòi hỏi rất nhiều
điều kiện, chỉ cần bài toán thay đổi một dữ kiện nhỏ là công thức tính hay cách
biến đổi cũng phải thay đổi theo. Do đó các sĩ tử không nên giải toán theo các
công thức cứng nhắc nếu như phạm vi ứng dụng của nó không nhiều, nhất là khi
chưa nắm được bản chất và các điều kiện làm cho công thức ấy đúng.
Thông thường, những phản ứng dùng trong bài toán Hóa học thường
là phản ứng quen thuộc, đặc trưng cho các nhóm chất và không quá khó. Tuy
nhiên, trong đề thi đại học, các dữ kiện Hóa học trong bài toán thường được làm
lắt léo, vòng vèo để che giấu phương pháp chính (phương pháp quyết định). Mặt
khác, đề thi đại học cũng thường cho các bài tập đòi hỏi phải kết hợp nhiều
phương pháp để giải, khiến cho các sĩ tử dễ lúng túng trong việc lựa chọn
phương pháp hơn là về mặt Hóa học của bài toán.
Do đó, việc học tập phương pháp giải toán cũng là nội dung
ôn tập quan trọng cần được ưu tiên, sao cho ngay khi đọc xong đề bài, các sĩ tử
đã có thể chỉ ra được những "dấu hiệu" của các phương pháp giải toán,
biết ngay được bài toán đó để giải nó phải dùng những phương pháp nào, thậm chí
là có thể giải bằng bao nhiêu cách. Điều này là không dễ thực hiện, khi mà nhận
thức của giáo viên trong việc giảng dạy phương pháp còn nhiều hạn chế, năng lực
và thời gian lên lớp còn có hạn.
Ngay cả sách tham khảo hiện nay trên thị trường cũng chỉ chủ
yếu "chạy theo thị hiếu" chứ chưa "đáp ứng được yêu cầu", số
đầu sách tham khảo về phương pháp rất nhiều nhưng phần lớn vẫn chỉ lướt qua phần
cơ sở phương pháp và sa vào việc đưa ví dụ rồi giải, hầu như chưa có cuốn nào đủ
sức khái quát, chỉ rõ được "các dấu hiệu nhận biết phương pháp giải
toán" để giúp các sĩ tử có được thuận lợi khi làm bài.
